Κυριακή 15 Αυγούστου 2010

Η ερμηνεια της απο-αναπτυξης

Η ερμηνεία της από-ανάπτυξης έπεται εκείνης της «οικονομικής ανάπτυξης». «Οικονομική ανάπτυξη» δεν σημαίνει ποσοτική αύξηση των αγαθών και των υπηρεσιών που θέτει στην διάθεση μιας κοινωνικής ομάδας ένα δεδομένο οικονομικό και παραγωγικό σύστημα, αλλά η αύξηση της ποσότητας των διακινούμενων - υλικών και άυλων - «εμπορευμάτων», δηλαδή των αγαθών και των υπηρεσιών που ανταλλάσσονται μέσω χρήματος.

«Αγαθά» και «εμπορεύματα» αποτελούν δύο έννοιες διαμετρικά αντίθετες. Για να το κατανοήσουμε αρκεί το γνωστό παράδειγμα του αυτοκινήτου: όταν το αυτοκίνητο κινείται καταναλώνει εμπόρευμα-καύσιμο με αποτέλεσμα την αύξηση του διακινούμενου χρήματος, του εθνικού ακαθάριστου προϊόντος και, κατά συνέπεια, μιας υποθετικής κοινωνικής ευμάρειας. Το ίδιο και όταν παραμένει ακίνητο με αναμμένη μηχανή. Αντίθετα, η αυτό-παραγωγή ντομάτας δεν συνδράμει στην αύξηση της χρηματικής συναλλαγής, στην αύξηση του εθνικού ακαθάριστου προϊόντος και, εύλογα, της κοινωνικής ευμάρειας του παραπάνω τύπου.

Με λίγα λόγια, από-ανάπτυξη σημαίνει αφενός απόλυτο μέτρο στην χρήση των πόρων – που είναι μη ανανεώσιμοι και απαιτούν απορρόφηση των αποβλήτων που δημιουργούν από μέρους του περιβάλλοντος - και αφετέρου διάχυση της διαδικασίας της αυτό-παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών στην θέση των αντίστοιχων εμπορευμάτων. Η από-ανάπτυξη ολοκληρώνεται όταν η αυτό-παραγωγή συνοδεύεται από συναλλαγή δίχως χρήμα, βάσει της αρχής της αμοιβαιότητας και της δωρεάς ή και της αλληλεγγύης.

……………………………….

Πιστεύω ότι είμαστε στα πρόθυρα μιας δραστικής αναθεώρησης των εννοιών που άρθρωσαν και αρθρώνουν την κουλτούρα της βιομηχανικής παραγωγής, έτσι ως έχει, με λίγα λόγια των κανόνων που κυβέρνησαν την οικονομία και την επιστήμη του δυτικού κόσμου κατά τα τελευταία 200 χρόνια. Πρόκειται για μια αναπόφευκτη διαδικασία καθόσον επείγει, πλέον, η συγκρότηση ενός νέου πολιτικού και πολιτισμικού παραδείγματος: έως σήμερα, τόσο η δεξιά όσο και η αριστερά στάθηκαν οι δύο διαφορετικές απόψεις του αυτού βιομηχανικού μοντέλου, της αυτής προσέγγισης γύρω από την άνευ όρων αποδοχή της οικονομικής ανάπτυξης, διαφοροποιούμενες μόνο ως προς τον τρόπο διανομής του παραγόμενου πλούτου. Παρόμοια και το περιβαλλοντικό κίνημα το οποίο επικεντρώνει την προβληματική του στην «βιώσιμη ανάπτυξη», τρόπο επαναπρότασης του αναπτυξιακού παραδείγματος απαλλαγμένου από τις πλέον επιζήμιες συνιστώσες του. Ένα θαυμάσιο παράδειγμα της διαφοράς προσέγγισης μεταξύ «αναπτυξιακών» και «από-αναπτυξιακών» συνιστά η προβληματική των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας: αν δεν επαρκεί πλέον το πετρέλαιο για την υποστήριξη της ανάπτυξης, κατά τους «αναπτυξιακούς» πρέπει να βρεθούν άλλες πηγές ενέργειας σε θέση να το αντικαταστήσουν. Αντίθετα, από από-αναπτυξιακής σκοπιάς, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν μπορούν παρά να οριοθετηθούν στα πλαίσια του προβληματισμού δραστικής μείωσης της ζήτησης και όχι απλής αντικατάστασης της προσφοράς. Με λίγα λόγια, η από-ανάπτυξη περνά από την δραστική μείωση των εμπορικών συναλλαγών, ή τουλάχιστον, στην υλοποίηση τους με απόλυτο μέτρο.

Από «Μέτρο και αυτό-παραγωγή αγαθών», του ιταλού από-αναπτυξιακού

Μαουρίτσιο Παλλάντε